1. Richard Dawkins, ateistyczny profesor z Oxfrodu, wraz z grupÄ
niewierzÄ
cych zorganizowali jesieniÄ
2008 r. akcjÄ oklejania londyĹskich autobusĂłw banerami, gĹoszÄ
cymi: âBoga prawdopodobnie nie ma. PrzestaĹ siÄ martwiÄ i zacznij cieszyÄ Ĺźyciemâ. To tylko jeden z przykĹadĂłw zbliĹźonych do siebie, lecz nie identycznych postaw: ateizmu i agnostycyzmu. Czym siÄ one od siebie róşniÄ
? Jakie stanowisko wobec takich postaw powinien zajÄ
Ä chrzeĹcijanin? Czym jest ateizm i agnostycyzm? SĹownik JÄzyka Polskiego ateizm definiuje jako âpoglÄ
d zaprzeczajÄ
cy istnieniu Bogaâ, zaĹ agnostycyzm jako âpoglÄ
d filozoficzny negujÄ
cy caĹkowicie lub czÄĹciowo moĹźliwoĹÄ poznania obiektywnej rzeczywistoĹciâ.
2. Katechizm KoĹcioĹa Katolickiego naucza, Ĺźe pojÄcie âateizmâ obejmuje bardzo zróşnicowane zjawiska, i zalicza do nich materializm praktyczny, ktĂłry âogranicza potrzeby i ambicje czĹowieka do przestrzeni i czasuâ oraz humanizm ateistyczny, ktĂłry bĹÄdnie uwaĹźa, Ĺźe to czĹowiek jest âsam sobie celem, sam jedynym sprawcÄ
i demiurgiem swojej wĹasnej historiiâ. InnÄ
formÄ
ateizmu jest oczekiwanie wyzwolenia czĹowieka na drodze wyzwolenia gospodarczego i spoĹecznego, ktĂłremu religia miaĹaby staÄ na przeszkodzie, budzÄ
c nadzieje na Ĺźycie przyszĹe i odstrÄczajÄ
c od budowy paĹstwa ziemskiego (por. KKK 2124). RĂłwnieĹź agnostycyzm przybiera wiele postaci. W niektĂłrych przypadkach agnostyk nie zaprzecza istnienia Boga, twierdzi jednak, Ĺźe Ăłw âbyt transcendentnyâ nie moĹźe siÄ objawiÄ, dlatego nikt nie moĹźe o nim nic powiedzieÄ. âW innych przypadkach agnostyk nie wypowiada siÄ na temat istnienia Boga, twierdzÄ
c, iĹź jest ono niemoĹźliwe do udowodnienia, a nawet potwierdzenia czy zanegowaniaâ (KKK 2127).
3. Jaka powinna byÄ ocena moralna tych postaw? Katechizm naucza, Ĺźe âateizm, odrzucajÄ
c lub negujÄ
c istnienie Boga, jest grzechem przeciw cnocie religijnoĹciâ. âOdpowiedzialnoĹÄ za to przewinienie moĹźe znacznie zmniejszaÄ intencja i okolicznoĹciâ, bowiem w powstawaniu i rozpowszechnianiu siÄ ateizmu âniemaĹy udziaĹ mogÄ
mieÄ wierzÄ
cyâ. Niewiara moĹźe byÄ âskutkiem zaniedbaĹ w wychowaniu religijnym albo faĹszywego przedstawienia nauki wiaryâ, albo teĹź brakĂłw w Ĺźyciu religijnym, moralnym i spoĹecznym chrzeĹcijan, o ktĂłrych moĹźna wtedy powiedzieÄ, Ĺźe âraczej przesĹaniajÄ
, aniĹźeli pokazujÄ
prawdziwe oblicze Boga i religiiâ (KKK 2125). Ateizm moĹźe teĹź wynikaÄ z bĹÄdnej koncepcji wolnoĹci i autonomii ludzkiej, posuwajÄ
cej siÄ aĹź do odrzucenia jakiejkolwiek zaleĹźnoĹci od Boga (por. KKK 2126). Agnostycyzm moĹźe siÄ niekiedy âĹÄ
czyÄ siÄ z jakimĹ poszukiwaniem Boga, lecz moĹźe rĂłwnieĹź byÄ obojÄtnoĹciÄ
, ucieczkÄ
przed ostatecznymi pytaniami egzystencjalnymi oraz lenistwem sumienia moralnegoâ (KKK 2128), najczÄĹciej jednak jest rĂłwnoznaczny z ateizmem praktycznym. Ateizm przybiera dziĹ niekiedy formÄ programowej walki z religiÄ
, a w szczegĂłlnoĹci z chrzeĹcijaĹstwem, dlatego teĹź nasza wiara powinna byÄ szczegĂłlnie Ĺwiadoma, wnikliwa i dojrzaĹa, nacechowana gĹÄbokim poczuciem odpowiedzialnoĹci oraz miĹoĹciÄ
do wszystkich ludzi.
Zapytajmy: Czy moje postÄpowanie nie jest dla innych ĹşrĂłdĹem zgorszenia i wynikajÄ
cej z niego niewiary? Czy podejmujÄ trud pogĹÄbiania swojej wiary i pomagam w przezwyciÄĹźeniu trudnoĹci w wierze bliĹşnim? Czy poprzez zapatrzenie jedynie w sprawy tego Ĺwiata nie stajÄ siÄ praktycznym materialistÄ
, tracÄ
c z oczu odniesienie swojego Ĺźycia do Boga?
4. ZapamiÄtajmy: Pierwsze przykazanie BoĹźe zakazuje âateizmu, ktĂłry odrzuca istnienie Boga, opierajÄ
c siÄ na bĹÄdnej koncepcji autonomii ludzkiejâ oraz âagnostycyzmu, ktĂłry twierdzi, Ĺźe o Bogu nie moĹźna nic powiedzieÄ i jest rĂłwnoznaczny z indyferentyzmem lub ateizmem praktycznymâ (KomKKK 445).
Ks. Maciej JastrzÄbski
|