Czy w pierwszym przykazaniu BoĹźym zakazany jest kult obrazĂłw? Drukuj

1. W naszych świątyniach, kaplicach, ale rĂłwnieĹź w prywatnych domach znajdują się obrazy i figury, przy ktĂłrych gromadzimy się na modlitwę. Słynące łaskami i cudami wizerunki przedstawiające Pana Jezusa, Najświętszą Maryję Pannę czy świętych stały się celem licznych pielgrzymek wiernych w róşnych zakątkach świata. Jednocześnie juĹź w Księdze Wyjścia znajdujemy BoĹźy zakaz sporządzania jakichkolwiek obrazĂłw i figur i oddawania im czci: „Nie będziesz czynił Ĺźadnej rzeĹşby ani Ĺźadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko, ani tego, co jest na ziemi nisko, ani tego, co jest w wodach pod ziemią. Nie będziesz oddawał im pokłonu i nie będziesz im słuĹźył” (Wj 20,4-5a). Czy więc modląc się przed obrazami i figurami łamiemy BoĹźe przykazanie i dopuszczamy się bałwochwalstwa?
 
2. UwaĹźna lektura Starego Testamentu wskazuje, Ĺźe BoĹźy zakaz nie miał charakteru absolutnego. Biblia opisuje sytuacje, gdy figury wykonywane były z polecenia samego Boga, np. rzeĹşby dwĂłch cherubĂłw zakrywające Arkę Przymierza (Wj 37,7-9) czy podobizna węża miedzianego umieszczona na wysokim palu, podczas plagi jadowitych węży (Lb 21,8-9).
Głównym celem BoĹźego zakazu było niewątpliwie niedopuszczenie do bałwochwalstwa, czyli oddawania boskiej czci jakimkolwiek przedmiotom. Było ono powaĹźnym zagroĹźeniem dla IzraelitĂłw, ktĂłrzy na co dzień stykali się z takim właśnie zachowaniem ościennych narodĂłw. Ĺťydzi nie mogli zapomnieć, Ĺźe BĂłg jest Istotą duchową, niemoĹźliwą do jakiegokolwiek wyobraĹźenia przez człowieka.
 
3. Sytuacja, charakterystyczna dla Starego Przymierza, zmieniła się całkowicie wraz z Wcieleniem Syna BoĹźego. W Jezusie Chrystusie BĂłg przyjął ludzkie ciało i to On stał się najdoskonalszym Obrazem Ojca. W Liście do Kolosan czytamy: „On jest obrazem Boga niewidzialnego – Pierworodnym wobec kaĹźdego stworzenia” (Kol 1,15). Katechizm Kościoła Katolickiego stwierdza, Ĺźe „Syn BoĹźy, przyjmując ludzkie ciało, zapoczątkował nową ekonomię obrazĂłw” (KKK 2131). Pierwsi chrześcijanie zasadniczo powstrzymywali się od wykonywania figur czy obrazĂłw Chrystusa – dla odróşnienia się od pogan, oddających cześć posągom swoich bĂłstw. Z czasem jednak w miejscach wspĂłlnych modlitw, przy grobach, a takĹźe w prywatnych domach chrześcijan stopniowo zaczęły się pojawiać wizerunki Chrystusa. W VII i VIII wieku pojawił się ruch ikonoklastĂłw, ktĂłrzy z obawy o bałwochwalstwo usuwali obrazy i figury z kościołów i klasztorĂłw, a nawet z domĂłw prywatnych. Kontrowersje związane z ikonoklazmem rozstrzygnął II SobĂłr Nicejski, ktĂłry w 787 r. ostatecznie zezwolił na kult obrazĂłw i figur, zachęcając, by przez ich kontemplację oddawać prawdziwą cześć pierwowzorom – Bogu i Ĺ›więtym. SobĂłr zwrĂłcił uwagę wiernym, aby nie zatrzymywali swych myśli na przedmiocie, przed ktĂłrym się modlą, ale kierowali je ku tej osobie, ktĂłrą on przedstawia. Nigdy więc nie modlimy się do przedmiotu, lecz do osoby, ktĂłra na nim widnieje. Powinniśmy rĂłwnieĹź odróşnić szacunek okazywany Najświętszej Maryi Pannie czy świętym od czci i uwielbienia, ktĂłre naleĹźne są tylko samemu Bogu. NaleĹźy rĂłwnieĹź wystrzegać się magicznego traktowania przedmiotĂłw kultu religijnego.
Katechizm Kościoła Katolickiego stwierdza, Ĺźe: „Chrześcijański kult obrazĂłw nie jest sprzeczny z pierwszym przykazaniem, ktĂłre odrzuca bałwochwalstwo. Istotnie cześć oddawana obrazowi odwołuje się do pierwotnego wzoru i kto czci obraz, ten czci osobę, ktĂłrą obraz przedstawia” (KKK 2132).
Czy mam swoim domu „święte” obrazy czy figury? Czy odnoszę się do nich z naleĹźytym szacunkiem? Czy traktuję je jako pomoc w nawiązaniu kontaktu z Panem Bogiem i jako zachętę do osobistej modlitwy?
 
4. Zapamiętajmy: BĂłg w pierwszym przykazaniu nie zakazuje kultu obrazĂłw. NaleĹźy jednak pamiętać, Ĺźe w kulcie tym „nie chodzi o oddawanie czci samemu obrazowi, lecz o oddawanie czci osobie, ktĂłrą ten obraz przedstawia: Chrystusowi, Dziewicy Maryi, aniołom i Ĺ›więtym” (KomKKK 446). Obrazy te „wyraĹźają to samo orędzie ewangeliczne, ktĂłre Pismo Święte opisuje za pośrednictwem słów, oraz budzą i umacniają wiarę wiernych” (KomKKK 240).
 
Ks. Jacek Wichorowski
ĹšrĂłdło http://katechetyczny.diecezjaplocka.pl/1200,l1.html