Osoba i spoĹecznoĹÄ |
1. KaĹźdy czĹowiek jest niepowtarzalnÄ
indywidualnoĹciÄ
i stara siÄ na róĹźny sposób podkreĹliÄ i utrzymaÄ swojÄ
toĹźsamoĹÄ; z drugiej strony jest rzeczÄ
oczywistÄ
, Ĺźe „nikt z nas nie jest samotnÄ
wyspÄ
” – potrzebujemy innych ludzi, aby w peĹni rozwinÄ
Ä swoje talenty. Jak zharmonizowaÄ w Ĺźyciu te dwie tendencje naszej natury? Jak pogodziÄ interes osobisty z wymogami Ĺźycia spoĹecznego?
2. Osoba ludzka jest to istota rozumna i wolna, zdolna do odpowiedzialnego dziaĹania. SwojÄ
istotÄ
przekracza Ĺwiat rzeczy materialnych i tworzy specyficznie ludzki Ĺwiat kultury, nauki i techniki. Osoba ludzka stworzona przez Boga na Jego „obraz i podobieĹstwo”, ma wrodzonÄ
i niezbywalnÄ
godnoĹÄ. Ta godnoĹÄ osoby ludzkiej zostaĹa dopeĹniona przez Wcielenie Syna BoĹźego. Z tego wynika, Ĺźe osoba ludzka jest i powinna byÄ zasadÄ
, podmiotem i celem wszystkich instytucji spoĹecznych (por. KKK 1892). Osoba ludzka nie moĹźe nigdy staÄ siÄ Ĺrodkiem do osiÄ
gniÄcia jakiegokolwiek celu, lecz zawsze ma byÄ celem dÄ
ĹźeĹ i dziaĹaĹ spoĹecznych.
Osoba jest bytem dynamicznym, rozwijajÄ cym siÄ i doskonalÄ cym siÄ moralnie. Do rozwoju potrzebuje innych osób, czyli spoĹeczeĹstwa, w którym moĹźe zrealizowaÄ siÄ w peĹni. „Istnieje pewne podobieĹstwo miÄdzy jednoĹciÄ Osób Boskich, a braterstwem, jakie ludzie powinni zaprowadziÄ pomiÄdzy sobÄ ” (KKK 1890). KaĹźda spoĹecznoĹÄ powinna byÄ w jakimĹ stopniu odwzorowaniem Trójcy PrzenajĹwiÄtszej.
3. „Niektóre spoĹecznoĹci, takie jak rodzina i paĹstwo, odpowiadajÄ
(...) bezpoĹrednio naturze czĹowieka” (KKK 1882). SpoĹeczny charakter osoby ludzkiej realizuje siÄ w wielu innych zrzeszeniach i instytucjach spoĹecznych, pomagajÄ
cych czĹowiekowi osiÄ
gnÄ
Ä takie cele, które przerastajÄ
jego indywidualne moĹźliwoĹci. KoĹcióĹ zachÄca swoich wiernych do szeroko pojÄtej socjalizacji. „DziÄki niej ludzie (…) przekazujÄ
sobie wzajemnie swojÄ
wiedzÄ, mogÄ
broniÄ swoich praw i wypeĹniaÄ obowiÄ
zki (…), cieszÄ
siÄ wspólnie z kaĹźdej rzeczy piÄknej (…), zawsze pragnÄ
przekazywaÄ innym to, co jest w nich najlepsze, starajÄ
siÄ usilnie przyswajaÄ sobie duchowe wartoĹci posiadane przez innych” (Jan PaweĹ II, Centesimus annus, 36, por. KKK 1886).
Celem istnienia kaĹźdej spoĹecznoĹci jest niesienie pomocy osobie ludzkiej na drodze jej fizycznego i duchowego rozwoju. SpoĹecznoĹÄ nie moĹźe zdominowaÄ osoby ludzkiej tak, by pozbawiÄ jÄ jej niezbywalnej godnoĹci. „Zbyt daleko posuniÄta interwencja paĹstwa moĹźe zagraĹźaÄ osobistej wolnoĹci i inicjatywie” (KKK 1883). Katolicka nauka spoĹeczna wypracowaĹa zasadÄ pomocniczoĹci, w myĹl której spoĹecznoĹci wyĹźszego rzÄdu wspomagajÄ niĹźsze w ich wĹaĹciwym dziaĹaniu, a wszystkie spoĹecznoĹci razem wziÄte majÄ za cel rozwój osoby ludzkiej. KaĹźda spoĹecznoĹÄ powinna przestrzegaÄ wĹaĹciwej hierarchii wartoĹci, która „wymiary materialne i instynktowne podporzÄ dkowuje wewnÄtrznym i duchowym” (KKK 1886). Ĺťycie spoĹeczne powinno sprzyjaÄ rozwojowi cnót indywidualnych i spoĹecznych, takich jak braterstwo i solidarnoĹÄ. ZasadÄ Ĺźycia spoĹecznego powinna byÄ miĹoĹÄ Boga i bliĹşniego; ona pozwala uniknÄ Ä zarówno maĹodusznoĹci jak i przemocy i wskazuje wĹaĹciwÄ drogÄ. TkankÄ Ĺźycia spoĹecznego niszczy grzech. Gdy Ĺrodkom nadaje siÄ wartoĹÄ celu ostatecznego, a osoby traktowane sÄ jako Ĺrodki do celu, rodzÄ siÄ wtedy niesprawiedliwe struktury, które sĹuga BoĹźy Jan PaweĹ II nazwaĹ „strukturami grzechu” (Evangelium Vitae 12). Konieczne stajÄ siÄ reformy struktur spoĹecznych i wewnÄtrzne nawrócenie czĹowieka. Jaki jest mój udziaĹ w Ĺźyciu spoĹecznym? Czy angaĹźujÄ siÄ w nie? Czy w relacjach spoĹecznych najwyĹźszÄ wartoĹciÄ jest dla mnie osoba?
4. ZapamiÄtajmy: „ZasadÄ
, podmiotem i celem wszystkich instytucji spoĹecznych jest i powinna byÄ osoba. Niektóre spoĹecznoĹci, takie jak rodzina i paĹstwo, sÄ
dla niej konieczne. PoĹźyteczne sÄ
takĹźe inne spoĹecznoĹci, zarówno o zasiÄgu krajowym, jak i miÄdzynarodowym, które winny kierowaÄ siÄ zasadÄ
pomocniczoĹci” (KomKKK 402).
Ks. Ireneusz WrzesiĹski ĹšródĹo http://katechetyczny.diecezjaplocka.pl/1283,l1.html
|