Religijność ludowa Drukuj

1. Trudno wyobrazić sobie polski krajobraz bez krzyży i kapliczek. W maju spotykają się przy nich ludzie, by wspólnie śpiewać litanię do Matki Bożej. W październiku ludzie zbierają się w kościołach i po domach, by odmawiać różaniec. Sługa Boży Jan Paweł II podczas wizyty w Płocku w czerwcu 1991 r. uczestniczył w nabożeństwie czerwcowym, sprawowanym w bazylice katedralnej, tak jak we wszystkich chyba polskich kościołach. W wielu parafiach istnieje zwyczaj poświęcenia pól. To tylko niektóre z przejawów religijności ludowej, która stanowi dopełnienie celebracji liturgicznych i jest świadectwem pobożności chrześcijańskiej wiernych. Przez wieki obok oficjalnej liturgii Kościoła istniały i wciąż istnieją inne formy kontaktu z Bogiem. Owa ludowa religijność bez wątpienia ożywia i ubogaca liturgię oraz jest jej przedłużeniem w codziennym życiu.

2. Jak naucza Katechizm Kościoła Katolickiego, poza liturgią sakramentów i sakramentaliów w życiu religijnym obecne są także inne formy pobożności wiernych i przejawy religijności ludowej: „zmysł religijny ludu chrześcijańskiego zawsze znajdował wyraz w różnorodnych formach pobożności, które otaczały życie sakramentalne Kościoła. Są to: cześć oddawana relikwiom, nawiedzanie sanktuariów, pielgrzymki, procesje, droga krzyżowa, tańce religijne, medaliki” (KKK 1674). Kościół wyraźnie stwierdza, że chociaż te formy pobożności są kontynuacją życia liturgicznego, to jednak go nie zastępują, dlatego „należy je tak uporządkować, aby zgadzały się z liturgią, z niej poniekąd wypływały i do niej wiernych prowadziły, ponieważ ona ze swej natury znacznie je przewyższa” (KKK 1675 ). Stąd też „konieczne jest rozeznawanie duszpasterskie, by podtrzymywać i wspierać religijność ludową, a w razie potrzeby oczyszczać i pogłębiać zmysł religijny, z którego wyrastają te formy pobożności oraz kierować je do głębszego poznawania misterium Chrystusa. Praktykowanie tych form pobożności podlega trosce i osądowi biskupów oraz ogólnym normom Kościoła” (KKK 1676).

3. Papież Paweł VI w adhortacji apostolskiej „Evangelii nuntandi” jednoznacznie określił pozytywne cechy religijności ludowej. „Religijność ludowa – napisał – nosi w sobie jakiś głód Boga, jaki jedynie ludzie prości i ubodzy duchem mogą odczuwać; udziela ludziom mocy do poświęcania się i do ofiarności aż do heroizmu, gdy chodzi o wyznanie wiary. Daje wyostrzony zmysł pojmowania niewyobrażalnych przymiotów Boga (...). Rodzi w wewnętrznym człowieku takie sprawności, jakie gdzie indziej rzadko w takim stopniu można spotkać: cierpliwość, świadomość niesienia krzyża w codziennym życiu, wyrzeczenie się, życzliwość dla innych oraz szacunek” (EN 47). Istotną cechę tej religijności wskazał także Jan Paweł II w specjalnym Liście Apostolskim w 25. rocznicę ogłoszenia Konstytucji o Liturgii, mówiąc, że „nie można pobożności ludowej lekceważyć ani traktować jej z obojętnością czy pogardą, jest ona bowiem bogata w różnorakie wartości i już sama w sobie wyraża religijne nastawienie wobec Boga. Jednak pobożność ta stale potrzebuje ewangelizacji, aby wiara, którą wyraża, stawała się wciąż bardziej dojrzała i autentyczna. Zarówno rozmaite nabożeństwa ludu chrześcijańskiego, jak też inne formy pobożności są pożądane i godne zalecenia, pod warunkiem, że nie będą zastępowały ani nie będą mieszane z nabożeństwami liturgicznymi. Autentyczne duszpasterstwo liturgiczne potrafi się oprzeć na bogactwie ludowej pobożności, oczyszczać ją i poprowadzić ku Liturgii, jako dar ofiarny różnych narodów” (Vicesimus quintus annus, 18). Religijność ludowa i liturgia wzajemnie się przenikają. Sprzyja to ożywieniu duchowemu wiernych i ubogaca celebrację roku liturgicznego oraz poszczególnych jego obchodów.

4. Zapamiętajmy: Poza liturgią życie chrześcijańskie jest podtrzymywane przez różne formy pobożności ludowej, zakorzenione w rozmaitych kulturach. Kościół popiera formy religijności ludowej, wyrażające zmysł ewangeliczny i ludzką mądrość, wzbogacające życie chrześcijańskie, ale równocześnie czuwa, by je rozświetlać światłem wiary” (KKK 1679).

s. Katarzyna Jaksa

Źródło Katechizm Płocki część II - archiwum