1. Wszyscy chyba pamiÄtamy wiersz WĹadysĹawa BeĹzy âKatechizm polskiego dzieckaâ: âKto ty jesteĹ? Polak maĹy. Jaki znak twĂłj? OrzeĹ biaĹy. Gdzie ty mieszkasz? MiÄdzy swemi. W jakim kraju? W polskiej ziemi. Czem ta ziemia? MÄ
ojczyznÄ
. Czem zdobyta? KrwiÄ
i bliznÄ
. Czy jÄ
kochasz? Kocham szczerze. A w co wierzysz? W PolskÄ wierzÄ. CoĹ ty dla niej? WdziÄczne dzieciÄ. CoĹ jej winien? OddaÄ Ĺźycieâ. Wiersz ten ukazuje nam istotÄ relacji, jakie winny ĹÄ
czyÄ czĹowieka z jego ojczyznÄ
i paĹstwem. Wskazuje takĹźe na obowiÄ
zki obywatela w stosunku do swojej ojczyzny i paĹstwa, a wiÄc tych najwaĹźniejszych poza rodzinÄ
instytucji, w ktĂłrych Ĺźyje i rozwija siÄ czĹowiek. Czwarte przykazanie BoĹźe nakazuje czciÄ tych wszystkich, ktĂłrzy dla naszego dobra otrzymali od Boga wĹadzÄ w spoĹeczeĹstwie. Ukazuje ono obowiÄ
zki tych, ktĂłrzy sprawujÄ
wĹadzÄ, jak i tych, dla ktĂłrych dobra jest ona sprawowana (por. KKK 2234).
2. Jakie sÄ
obowiÄ
zki wĹadz cywilnych? Ci, ktĂłrzy sprawujÄ
wĹadzÄ, powinni traktowaÄ jÄ
jako sĹuĹźbÄ (KKK 2235). Sprawowanie wĹadzy powinno teĹź zmierzaÄ do ukazania wĹaĹciwej hierarchii wartoĹci, by uĹatwiÄ wszystkim korzystanie z wolnoĹci i odpowiedzialnoĹci. PrzeĹoĹźeni powinni czuwaÄ nad tym, by normy i zarzÄ
dzenia wydawane przez nich nie stanowiĹy pokusy, przeciwstawiajÄ
c interes osobisty interesowi wspĂłlnoty (por. KKK 2236). Ponadto wĹadze polityczne sÄ
zobowiÄ
zane do poszanowania podstawowych praw osoby ludzkiej. Powinny w sposĂłb ludzki sĹuĹźyÄ sprawiedliwoĹci, szanujÄ
c prawa kaĹźdego, zwĹaszcza rodzin i osĂłb potrzebujÄ
cych. WĹadze publiczne nie mogÄ
zawiesiÄ praw politycznych zwiÄ
zanych z Ĺźyciem obywateli bez uzasadnionej i odpowiedniej przyczyny (por. KKK 2237).
3. Jakie sÄ
obowiÄ
zki obywateli wobec wĹadzy? Katechizm naucza, Ĺźe ci, ktĂłrzy sÄ
podporzÄ
dkowani wĹadzy, powinni uwaĹźaÄ swoich przeĹoĹźonych za przedstawicieli Boga, ktĂłry ich ustanowiĹ sĹugami swoich darĂłw. Lojalna wspĂłĹpraca obywateli obejmuje prawo, a niekiedy obowiÄ
zek udzielenia sĹusznego napomnienia, jeĹli coĹ wydaĹoby siÄ im szkodliwe dla godnoĹci osĂłb i dla dobra wspĂłlnoty (KKK 2238). Obywatele majÄ
teĹź obowiÄ
zek przyczyniaÄ siÄ wraz z wĹadzami cywilnymi do dobra spoĹeczeĹstwa w duchu prawdy, sprawiedliwoĹci, solidarnoĹci i wolnoĹci. PodporzÄ
dkowanie prawowitej wĹadzy i sĹuĹźba na rzecz dobra wspĂłlnego wymagajÄ
od obywateli wypeĹniania ich zadaĹ w Ĺźyciu wspĂłlnoty politycznej (KKK 2239).
UlegĹoĹÄ wobec wĹadzy i odpowiedzialnoĹÄ za dobro wspĂłlne wymagajÄ
z moralnego punktu widzenia pĹacenia podatkĂłw, udziaĹu w wyborach, obrony kraju (por. KKK 2240). PosĹuszeĹstwo, lojalnoĹÄ i stosowanie siÄ do prawa nie oznacza jednak, Ĺźe Ĺwiadomy obywatel ma biernie podporzÄ
dkowywaÄ siÄ innym. âObywatel jest zobowiÄ
zany w sumieniu do nieprzestrzegania zarzÄ
dzeĹ wĹadz cywilnych, gdy przepisy te sÄ
sprzeczne z wymaganiami Ĺadu moralnego, z podstawowymi prawami osĂłb i ze wskazaniami Ewangeliiâ (KKK 2242). Jak bowiem czytamy w PiĹmie ĹwiÄtym: âtrzeba bardziej sĹuchaÄ Boga niĹź ludziâ (Dz 5, 29). âTam, gdzie wĹadza paĹstwowa, przekraczajÄ
c swoje uprawnienia, uciska obywateli, niech ci nie odmawiajÄ
jej ĹwiadczeĹ, ktĂłrych obiektywnie domaga siÄ dobro wspĂłlne. Niech zaĹ wolno im bÄdzie broniÄ praw swoich i wspĂłĹobywateli przed naduĹźyciami wĹadzy w granicach nakreĹlonych przez prawo naturalne i ewangeliczneâ (KDK 74).
Zapytajmy: Jak ja traktujÄ swojÄ
ojczyznÄ? Czy znam swoje prawa i obowiÄ
zki obywatelskie? Jak je wypeĹniam? Czy czujÄ siÄ odpowiedzialny za swojÄ
ojczyznÄ i paĹstwo?
4. ZapamiÄtajmy: âWĹadza publiczna jest zobowiÄ
zana do poszanowania podstawowych praw osoby ludzkiej i warunkĂłw korzystania z jej wolnoĹciâ (KKK 2254).âObowiÄ
zkiem obywateli jest wspĂłĹpracowaÄ z wĹadzami cywilnymi w budowaniu spoĹeczeĹstwa w duchu prawdy, sprawiedliwoĹci, solidarnoĹci i wolnoĹciâ (KKK 2255), jeĹli jednak zarzÄ
dzenia wĹadz cywilnych sÄ
sprzeczne z wymaganiami Ĺadu moralnego, obywatel ma obowiÄ
zek ich nie przestrzegaÄ (por.KKK 2256).
Ks. Kazimierz Dziadak
|