Formowanie sumienia |
1. Gdy ktoĹ popeĹnia jakÄ
Ĺ okrutnÄ
zbrodniÄ, wówczas zwykliĹmy mówiÄ, Ĺźe „ten czĹowiek chyba nie ma sumienia, ani Ĺźadnych skrupuĹów i hamulców moralnych”. W takiej potocznej ocenie wskazujemy, Ĺźe sumienie tego czĹowieka zostaĹo zdeformowane, lub po prostu nie byĹo wczeĹniej wĹaĹciwie uksztaĹtowane. Sumienie, aby mogĹo wĹaĹciwie speĹniaÄ swoje zadanie, winno byÄ formowane. Co powinno byÄ celem wychowania sumienia oraz jak powinien przebiegaÄ ten proces?
2. Katechizm KoĹcioĹa Katolickiego przypomina, Ĺźe: „sumienie dobrze uformowane jest prawe i prawdziwe” (KKK 1783). StÄ
d celem formacji sumienia jest na pierwszym miejscu uksztaĹtowanie dyspozycji do wykonywania pozytywnych wyborów sumienia. Polega to na wypracowywaniu w sobie cechy prawoĹci, która nakazuje zawsze wybieraÄ dobro, a unikaÄ zĹa zgodnie z wĹasnym sumieniem. Obok cechy prawoĹci KoĹcióĹ stawia wymóg prawdziwoĹci sumienia. W tym wypadku rzecz dotyczy posĹugiwania siÄ obiektywnymi kryteriami oceny moralnej, które pozwalajÄ
na dokonywanie wĹaĹciwego osÄ
du sumienia opartego na BoĹźej prawdzie. W praktyce polega to na przyjmowaniu obiektywnego systemu moralnego, zbudowanego na prawie naturalnym, na Dekalogu oraz przykazaniu miĹoĹci Boga i bliĹşniego. DziĹ bardzo powaĹźnÄ
przeszkodÄ
we wĹaĹciwym ksztaĹtowaniu sumienia jest lansowane wspóĹczeĹnie przekonanie, Ĺźe zasady moralne sÄ
rzeczÄ
wzglÄdnÄ
. Dokonywane w tym duchu rozmywanie granic miÄdzy dobrem a zĹem, prawdÄ
a faĹszem, piÄknem a brzydotÄ
prowadzi do gĹÄbokiej deformacji ludzkich sumieĹ.
W procesie formowania sumienia niezbÄdnymi narzÄdziami sÄ
, jak czytamy w Kompendium Katechizmu KoĹcioĹa Katolickiego, „wĹaĹciwe wychowanie, przyjmowanie sĹowa BoĹźego i nauczanie KoĹcioĹa” (KomKKK 374). We wĹaĹciwym wychowaniu najwaĹźniejsza i niezbywalna jest rola rodziców. W ksztaĹtowaniu sumienia potrzebne jest takĹźe otwarcie siÄ na dary Ducha ĹwiÄtego, na rady ludzi mÄ
drych, staĹa praktyka modlitwy oraz rachunku sumienia. Proces wychowania sumienia jest zadaniem, które czĹowiek winien podejmowaÄ przez caĹy bieg swego Ĺźycia. „Roztropne wychowanie ksztaĹtuje cnoty, chroni lub uwalnia od strachu, egoizmu i pychy, faĹszywego poczucia winy i dÄ
ĹźeĹ do upodobania w sobie, zrodzonego z ludzkich sĹaboĹci i bĹÄdów” (KKK 1784). JeĹli jest ono prowadzone w sposób wĹaĹciwy, to zapewnia wewnÄtrznÄ
wolnoĹÄ czĹowieka i prowadzi do pokoju serca.
3. W Ĺźyciu codziennym zdarzajÄ
siÄ sytuacje wyjÄ
tkowo trudne pod wzglÄdem oceny moralnej – nawet dla kogoĹ, kto ma wĹaĹciwie uformowane sumienie. Z powodu zĹoĹźonoĹci takich sytuacji mogÄ
rodziÄ siÄ w sumieniu liczne wÄ
tpliwoĹci co do kryteriów osÄ
du moralnego. W takich przypadkach, jak uczy Katechizm KoĹcioĹa Katolickiego, naleĹźy szukaÄ odniesienia w tym, co jest rzeczywiĹcie sĹuszne i dobre oraz w prawie BoĹźym. W Katechizmie znajdujemy równieĹź bardziej szczegóĹowe zasady, które powinniĹmy zawsze stosowaÄ w takich przypadkach. Zgodnie z nimi: po pierwsze „nigdy nie jest dopuszczalne czynienie zĹa, by wynikĹo z niego dobro”; po drugie – w postÄpowaniu moralnym obowiÄ
zuje „zĹota zasada”: „Wszystko... co byĹcie chcieli, Ĺźeby wam ludzie czynili, i wy im czyĹcie!” (Mt 7, 12); po trzecie wreszcie – „miĹoĹÄ zawsze przejawia siÄ w szacunku dla bliĹşniego i jego sumienia” (KKK 1789).
4. ZapamiÄtajmy. „Sumienie moralne prawe i prawdziwe formuje siÄ przez wychowanie, przyjmowanie sĹowa BoĹźego i nauczanie KoĹcioĹa. Jest wspierane darami Ducha ĹwiÄtego i wspomagane radami ludzi mÄ
drych. WielkÄ
rolÄ w formacji sumienia odgrywa modlitwa i rachunek sumienia” (KomKKK 374). Proces formowania sumienia winien trwaÄ przez caĹe Ĺźycie czĹowieka.
Ks. RafaĹ Bednarczyk ĹšródĹo http://katechetyczny.diecezjaplocka.pl/1291,l1.html
|