1. Niejednokrotnie uczestniczyliśmy w pogrzebie bliskich nam osób: krewnych, przyjaciół lub znajomych. Z pewnością uwagę naszą przykuł fakt, że liturgia pogrzebowa nie koncentruje się na smutku po stracie kogoś bliskiego, lecz kieruje nasze myśli ku radości i nadziei życia wiecznego.

2. Mówiąc o chrześcijańskim pogrzebie, Katechizm Kościoła Katolickiego przypomina także naukę o śmierci. W dokumencie czytamy, że „chrześcijanin, który umiera w Chrystusie Jezusie, «opuszcza ciało i staje w obliczu Pana»” (KKK 1681), a dzień jego śmierci jest również „dopełnieniem nowych jego narodzin rozpoczętych na chrzcie” i „uczestnictwem w uczcie Królestwa”, zapoczątkowanej w Eucharystii (KKK 1682).

3. Kościół, który sakramentalną posługą towarzyszył chrześcijaninowi przez całe życie, nie pozostawia go samotnym również po śmierci. Poprzez sprawowanie obrzędów pogrzebowych „ofiaruje on Ojcu (...) dziecko Jego łaski i w nadziei składa zasiew ciała, które zmartwychwstanie w chwale” (KKK 1683). Jak naucza Katechizm, owo ofiarowanie dokonuje się najpełniej podczas celebrowania Eucharystii pogrzebowej. „Błogosławieństwa, które ją poprzedzają i po niej następują, są sakramentaliami” (KKK 1683). W myśl nauki Katechizmu pogrzeb jest obrzędem liturgicznym Kościoła, przez który wyraża się rzeczywista łączność zgromadzonej wspólnoty ze zmarłym (por. KKK 1684). Obrzędy pogrzebu kierują uwagę wspólnoty na paschalny wymiar śmierci chrześcijanina, to znaczy koncentrują uwagę uczestników na życiu wiecznym, które Chrystus wysłużył dla każdego przez swoją mękę, śmierć i zmartwychwstanie (por. KKK 1685). Kościół, obecny w różnych zakątkach świata, dostosowuje obrzędy pogrzebowe do lokalnych tradycji. W owym procesie adaptacji brane jest również pod uwagę to, co ma szczególne znaczenie dla rodziny osoby zmarłej, a także wszystko to, czego wymaga miejscowa kultura i pobożność ludowa. Dotyczy to zarówno przebiegu ceremonii, jak również koloru szat liturgicznych (por. KKK 1685-1686). Przebieg liturgii pogrzebowej jest wspólny wszystkim tradycjom liturgicznym Kościoła i zawiera cztery główne momenty: „pozdrowienie wspólnoty słowami pocieszenia i nadziei, liturgia słowa, Ofiara eucharystyczna i pożegnanie zmarłego, w którym jego dusza polecana jest Bogu – źródłu życia wiecznego, podczas gdy jego ciało zostaje złożone do grobu w oczekiwaniu na zmartwychwstanie” (KomKKK 356). Każdy z tych elementów ma swoje określone znaczenie. Pozdrowienie kierowane do wspólnoty w duchu wiary jest jednocześnie słowem chrześcijańskiego pocieszenia (por. KKK 1687). Liturgia słowa winna przybliżać zgromadzonym tajemnicę śmierci w perspektywie zmartwychwstania Chrystusa. Ponieważ w pogrzebach często uczestniczą osoby rzadko biorące udział w liturgii, lub w ogóle nie będące chrześcijanami, powinna ona być szczególnie starannie przygotowana (por. KKK 1688). Ofiara eucharystyczna stanowi centrum chrześcijańskiego pogrzebu. Kościół prosi wówczas między innymi o to, by „jego dziecko zostało oczyszczone z grzechów oraz ich skutków i zostało przyjęte do paschalnej pełni Uczty w Królestwie Niebieskim” (KKK 1689). Pożegnanie osoby zmarłej natomiast jest „poleceniem Bogu”, zanim jej ciało zostanie wyniesione i pogrzebane (por. KKK 1690).

4. Zapamiętajmy: „Obrzędy pogrzebu (…) wyrażają paschalny charakter śmierci chrześcijańskiej w nadziei zmartwychwstania i sens łączności ze zmarłym, szczególnie przez modlitwę o oczyszczenie jego duszy” (KomKKK 355). Przez te obrzędy Kościół w duchowy sposób oddaje zmarłą osobę Bogu Ojcu. Główne elementy liturgii pogrzebowej zawierają: pozdrowienie wspólnoty, liturgię słowa, Ofiarę eucharystyczną oraz pożegnanie zmarłego.

Ks. Adam Łach

Źródło Katechizm Płocki część II - archiwum