Wnętrze świątyni jako miejsce sprawowania liturgii Drukuj

1. „Jeśli w jakimś kraju nie jest naruszana wolność religijna - czytamy w Katechizmie Kościoła Katolickiego - chrześcijanie wznoszą budowle przeznaczone do kultu Bożego. Te widzialne kościoły nie są zwyczajnymi miejscami zgromadzeń, ale oznaczają i ukazują Kościół żyjący w tym miejscu i mieszkanie Boga z ludźmi” (KKK 1180).

2. Kościół, „w którym celebruje się i przechowuje Najświętszą Eucharystię oraz gdzie gromadzą się wierni i gdzie czci się obecność Syna Bożego, (...) winien być czysty, przystosowany do modlitwy i sprawowania świętej służby” (KKK 1181). W koncepcji wnętrza sakralnego przed Soborem Watykańskim II zasadniczo istniał tylko jeden punkt centralny: ołtarz z nastawą i umieszczonym na nim tabernakulum. We współczesnej liturgii rezygnuje się z tak pojmowanego miejsca centralnego, wyróżniając poszczególne „strefy” czy też „przestrzenie” sprawowania liturgii: przestrzeń celebracji Eucharystii, przestrzeń przechowywania i adoracji Najświętszego Sakramentu, przestrzenie sprawowania innych sakramentów (zwłaszcza sakramentu chrztu świętego, sprawowanego przy chrzcielnicy; oraz sakramentu pokuty i pojednania, sprawowanego w konfesjonale). Z kolei w strefie celebracji Mszy świętej winny znajdować się: miejsce przewodniczenia Eucharystii, miejsce sprawowania liturgii słowa (ambona) oraz miejsce sprawowania liturgii Ofiary (ołtarz).

3. Przez miejsce przewodniczenia Eucharystii rozumiemy krzesło dla biskupa lub prezbitera, które ma „podkreślać jego funkcję jako przewodniczącego zgromadzenia i kierującego modlitwą” (KKK 1184). Biskup i prezbiter reprezentują Chrystusa, dlatego najodpowiedniejsze dla przewodniczącego jest miejsce usytuowane u szczytu prezbiterium i zwrócone w stronę ludu, chyba że byłoby to niemożliwe ze względu na strukturę świątyni lub inne okoliczności. Sprawując Eucharystię, przewodniczący zgromadzenia pozostaje przy krześle w czasie obrzędów wstępnych, liturgii słowa, modlitwy po Komunii świętej, podawania wiernym ogłoszeń oraz obrzędów rozesłania. Z miejsca przewodniczenia celebrans główny może wygłaszać homilię i kierować modlitwą powszechną. Obok krzesła dla przewodniczącego liturgii powinien być ustawiony stosowny pulpit, na którym umieszcza się mszał lub inną, odpowiednią księgę liturgiczną.

Ambona, jako miejsce proklamacji słowa Bożego oraz symbol zmartwychwstania, to miejsce podwyższone, dogodne i okazałe, ku któremu spontanicznie kieruje się uwaga wiernych (por. KKK 1184). Tylko z ambony wykonuje się czytania biblijne (w tym proklamuje Ewangelię) i śpiewa się psalm responsoryjny. Z ambony wygłasza się homilię i podaje wezwania modlitwy wiernych oraz wykonuje orędzie wielkanocne. Jako zasadę należy przyjąć, że w kościele znajduje się tylko jedna ambona i to stałej konstrukcji. Jeśli w aktualnej liturgii nie używa się tradycyjnej ambony (gdyż w zabytkowej świątyni jest zbyt oddalona od przestrzeni celebracji, lub znajduje się w miejscu trudno dostępnym), należy zbudować odpowiednie lektorium, które będzie spełniać rolę właściwej ambony. Nie należy mylić go ze wspomnianym, niewielkim pulpitem przy krześle dla celebransa.

Miejscem Ofiary Krzyża i stołem Pańskim, do którego Chrystus zaprasza swój lud, jest ołtarz (por. KKK 1182). W nowych kościołach powinien znajdować się tylko jeden ołtarz, stały i poświęcony. Na ołtarzu, lub w jego pobliżu, umieszcza się - ze względu na przejrzystość symboliki chrześcijańskiej - jeden krzyż z wizerunkiem Chrystusa ukrzyżowanego oraz dwie, cztery lub sześć świec. Jeśli Eucharystię sprawuje biskup diecezjalny, zgodnie z tradycją Kościoła zapala się siedem świec.

W najbardziej godnym miejscu świątyni winno być umieszczone tabernakulum. Katechizm przypomina, iż „godna forma, właściwe umieszczenie i zabezpieczenie tabernakulum powinny sprzyjać adoracji Pana, rzeczywiście obecnego w Najświętszym Sakramencie” (KKK 1183). Zatem, jeśli to tylko możliwe, w kościele należy urządzić osobną kaplicę przechowywania i adoracji Najświętszego Sakramentu, oddzieloną od przestrzeni celebracji Eucharystii.

4. Zapamiętajmy: We wnętrzu świątyni przystosowanej do współczesnej liturgii wyróżniamy pewne „przestrzenie”: przestrzeń sprawowania Eucharystii, przestrzeń jej przechowywania i adoracji, a także przestrzeń udzielania innych sakramentów (zwłaszcza chrztu świętego oraz pokuty i pojednania). W przestrzeni sprawowania Mszy świętej znajdują się: miejsce przewodniczenia Eucharystii, miejsce sprawowania liturgii słowa (czyli ambona) oraz miejsce sprawowania liturgii Ofiary (czyli ołtarz). Z tymi przestrzeniami łączy się i „przenika” je strefa, w której gromadzą się świeccy współuczestnicy i współcelebransi sprawowanych misteriów.