1. Każdego roku, w pierwszą niedzielę Adwentu rozpoczyna się nowy rok liturgiczny, zwany także - w odróżnieniu od roku kalendarzowego - rokiem kościelnym. Czym jest ów rok kościelny nieustannie towarzyszący nam w życiu religijnym i na czym polega jego istota?

2. Katechizm Kościoła Katolickiego uczy, że „Święta Matka Kościół uważa za swój obowiązek uroczyście celebrować zbawcze dzieło swego Boskiego Oblubieńca (...) w określone dni całego roku. Każdego tygodnia Kościół obchodzi pamiątkę Zmartwychwstania Pańskiego w dniu, który nazwał Pańskim, a raz do roku Zmartwychwstanie razem z Jego błogosławioną Męką czci w największą uroczystość Paschy. Z biegiem roku Kościół odsłania całe misterium Chrystusa” (KL 102; KKK 1163).

3. Rok kościelny powstawał stopniowo, kształtując się przez całe stulecia. Najwcześniej, bo jeszcze w czasach gdy żyli Apostołowie, w każdym pierwszym dniu po żydowskim szabacie chrześcijanie - na pamiątkę zmartwychwstania Chrystusa - zaczęli świętować dzień Pański, gromadząc się na wspólnej Eucharystii (por. KKK 1166-1167). W drugim wieku chrześcijaństwa zaczęto obchodzić także doroczną Uroczystość Paschalną, zwaną u nas Wielkanocą (por. KKK 1169). Uroczystość wielkanocna jest „świętem świąt” i „uroczystością uroczystości”, czyli najważniejszym obchodem w roku liturgicznym (por. KKK 1169). Obejmuje ona obecnie całe triduum paschalne, trwające od wielkoczwartkowej Mszy Wieczerzy Pańskiej do II Nieszporów Wielkiej Niedzieli. Punktem kulminacyjnym triduum jest Wigilia Paschalna, która rozpoczyna Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego. W wieku III rozwinął się kult świętych męczenników, a w następnym wieku - kult świętych wyznawców. W wieku IV do kalendarza liturgicznego wprowadzono także uroczystość Bożego Narodzenia. W tym samym czasie ukształtował się okres przygotowawczy do uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego (czyli Wielki Post) i pięćdziesięciodniowy Okres Wielkanocny, jak również - okres przygotowawczy do uroczystości Bożego Narodzenia (czyli Adwent) oraz okres Bożego Narodzenia. Proces dalszego rozwoju roku kościelnego trwał przez następne wieki i nadal nie jest zakończony, ponieważ wciąż pojawiają się nowe obchody liturgiczne, jak choćby ostatnio - Niedziela Miłosierdzia, przypadająca w II Niedzielę Wielkanocną, czy też liturgiczne wspomnienia błogosławionych męczenników II wojny światowej. Rok liturgiczny zwykle kojarzy się z kalendarzem, czyli z zestawem ruchomych i stałych obchodów liturgicznych: uroczystości, świąt i wspomnień, dotyczących życia Pana Jezusa, Matki Najświętszej oraz świętych. Tymczasem istota roku liturgicznego polega nie tyle na rytmicznym następstwie obchodów, lecz przede wszystkim na wspominaniu i jednoczesnym uobecnianiu - w ciągu rocznego cyklu - całej tajemnicy życia, śmierci, zmartwychwstania i wniebowstąpienia Chrystusa. Rok liturgiczny jest rozwinięciem różnych aspektów jedynego Misterium Zbawiciela (por. KKK 1171). Zarówno Matka Boża jak i Apostołowie, męczennicy oraz wyznawcy otaczani są w Kościele kultem ze względu na ich ścisłe powiązanie z tajemnicą wcielenia, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa oraz na ich wyjątkowe uczestnictwo w dziele zbawiania człowieka i świata (por. KKK 1172-1173). Rok kościelny oparty jest na dwóch podstawowych wydarzeniach zbawczych: wcieleniu Pana Jezusa (czyli przyjęciu przez Drugą Osobą Trójcy Świętej ludzkiej natury) oraz na Jego męce, śmierci i zmartwychwstaniu. Stąd Adwent i czas Bożego Narodzenia, oraz Wielki Post i Okres Wielkanocny, stanowią jakby oś całego kalendarza liturgicznego. Pozostały czas to tzw. okres zwykły w ciągu roku.

4. Zapamiętajmy: Rok liturgiczny to przede wszystkim uobecnianie - w ustalonych dniach cyklu rocznego - zbawczych tajemnic Chrystusa. Rok kościelny jest również swoistą syntezą i cyklicznym powtarzaniem całej historii zbawienia, niejako „rekonstrukcją” najistotniejszych momentów z życia Pana Jezusa. Jest on również najskuteczniejszą formą przepowiadania wiary oraz regularnie powtarzającą się katechezą.

Ks. Daniel Brzeziński

Źródło Katechizm Płocki część II - archiwum