1. Kiedy konający Sługa Boży Jan Paweł II przechodził „do domu Ojca”, milionowe rzesze ludzi: katolików, wyznawców innych religii i niewierzących wpatrzone były w okna Pałacu Apostolskiego. W końcu media podały, że papież przyjął wiatyk – Komunię świętą na drogę ku Stwórcy. Czym jest wiatyk? Jakie znaczenie ma dla tych, którzy umierają?

2. Określenie „wiatyk” pochodzi od łacińskiego słowa „via” – „droga”, i oznacza „zaopatrzenie na drogę”. Katechizm Kościoła Katolickiego wyjaśnia, że „tym, którzy kończą swoje ziemskie życie, Kościół poza namaszczeniem chorych ofiaruje Eucharystię jako wiatyk” (KKK 1524). „Sakrament ten – jak pisze św. Tomasz z Akwinu – nie wprowadza nas od razu do chwały, ale daje nam siłę, by wejść do chwały i dlatego nazywany jest wiatykiem” (Summa Theol., III, 79, 2, ad. 1). Jan Paweł II zaś w czasie jednej z audiencji generalnych określił wiatyk jako zadatek przyszłej chwały (zob. Audiencja generalna, 25 października 2001 r.). Wiatyk więc, chociaż w swej istocie nie różni się od zwykłej Komunii świętej udzielanej wszystkim wiernym, posiada szczególne znaczenie i wymowę. Decyduje o tym moment udzielania oraz wyjątkowa sytuacja osoby przyjmującej. Stąd modlitwy po udzieleniu tej ostatniej Komunii świętej mówią, że jest ona gwarancją bezpiecznego i pełnego pokoju przejścia do wieczności. Nawiązują tym samym do słów Chrystusa: „Kto spożywa moje Ciało i pije moją Krew, ma życie wieczne, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym” (J 6, 54).

3. Kościół od samego początku nauczał, że Komunia święta udzielana w formie wiatyku jest właściwym sakramentem ludzi umierających. Sobór w Nicei w 325 r. przypomniał wszystkim, że przyjęcie Eucharystii w formie wiatyku jest obowiązkiem każdego umierającego chrześcijanina. Potwierdziły to także nieco późniejsze synody w Kartaginie (398 r.) i Orange (441 r.). Przyjęcie wiatyku było gwarancją dobrej śmierci. Także współczesne przepisy liturgiczne mówią, że w niebezpieczeństwie śmierci, niezależnie od przyczyny z której ono wynika, obowiązuje wszystkich wiernych przykazanie przyjęcia Komunii świętej. Do przyjęcia wiatyku zobowiązani są wszyscy ochrzczeni, którzy mogą przyjąć sakrament Eucharystii.

O ile to możliwe, wiatyku należy udzielić podczas Mszy świętej, by chory mógł przyjąć Komunię świętą pod obiema postaciami, a także z tej przyczyny, że Najświętszy Sakrament przyjmowany jako wiatyk jest szczególnym znakiem uczestnictwa w tajemnicy śmierci Pana i Jego przejścia do Ojca, sprawowanej w ofierze Mszy świętej. Przepisy zachęcają, by stosować obrzęd, podczas którego udziela się choremu sakramentu pokuty, namaszczenia chorych i Eucharystii jako wiatyku. Gdy jednak niebezpieczeństwo śmierci jest bliskie i nie ma czasu, by udzielić wszystkich sakramentów według podanego wyżej porządku, wówczas najpierw umożliwia się choremu odbycie sakramentalnej spowiedzi, następnie udziela mu się wiatyku, potem jeśli czas pozwala, należy udzielić świętego namaszczenia. Katechizm poucza, iż „pokuta, namaszczenie chorych i Eucharystia jako wiatyk, gdy życie chrześcijańskie osiąga swój kres, są «sakramentami, które przygotowują do Ojczyzny», lub «sakramentami, które stanowią zakończenie ziemskiej pielgrzymki»” (KKK 1525).

Zastanówmy się: Jaką troską otaczamy cierpiących i konających? Czy umożliwiamy im pojednanie z Bogiem i przyjęcie wiatyku na ostatnią drogę ku Panu? Czy w wiatyku dostrzegamy wielką duchową wartość?

4. Zapamiętajmy: „Wiatyk jest Eucharystią, którą przyjmują ci, którzy kończą swoje ziemskie życie i przygotowują się na przejście do życia wiecznego. Przyjęta w chwili przejścia z tego świata do Ojca Komunia Ciała i Krwi Chrystusa, umarłego i zmartwychwstałego, jest zaczątkiem życia wiecznego i mocą zmartwychwstania” (KomKKK 320).

Ks. Robert Kamiński

Źródło Katechizm Płocki część II - archiwum